Jeśli uważacie, że nic tak nie opowiada nam o nas samych i naszej rzeczywistości jak literatura faktu, a więc reportaż, biografia czy esej, to nie możecie przegapić tego zestawienia – oto TOP25 książek non-fiction, o których w tym roku czytaliście u nas najchętniej.
HITY 2021 – LITERATURA PIĘKNA
HITY 2021 – LITERATURA KRYMINALNA, SENSACYJNA, PRZYGODOWA I FANTASTYCZNA
1.
Mitchell Zuckoff, 11 Września. Dzień, w którym zatrzymał się świat, Wydawnictwo Poznańskie
To nie jest nowa historia. Wszystkie opisane tu wydarzenia zostały już przez ostatnie dwadzieścia lat dokładnie zbadane. Zebrano na ten temat wiele świadectw, a Kongres przygotował kilka raportów. „11 września. Dzień, w którym zatrzymał się świat” nie jest więc pierwszym opracowaniem tego, co wydarzyło się owego pamiętnego dnia 2001 roku, ale przypomnieniem, że silniejsze od zła jest dobro. To dobro, które wyzwala się w ludziach w chwilach próby – o reportażu Mitchella Zuckoffa pisze Jakub Hinc.
2.
Maciej Grzenkowicz, Tycipaństwa, Wydawnictwo Poznańskie
Różnica pomiędzy mikronacją uznawaną za niepodległe państwo przez wspólnotę międzynarodową a „tycipaństwem”, czyli tworem często wręcz wirtualnym, będącym jedynie emanacją marzeń o swoim – i to dosłownie – miejscu na Ziemi, może być wyjątkowo labilna. O „Tycipaństwach” Macieja Grzenkowicza pisze Jakub Hinc.
3.
Pieter van Os, Już nie chcę być człowiekiem, Wydawnictwo Poznańskie
„Już nie chcę być człowiekiem” Pietera van Osa to – zgodnie z podtytułem książki – opowieść o przetrwaniu Zagłady. Przetrwaniu nie tylko wbrew hitlerowskiemu totalitaryzmowi, ale i wbrew bezinteresownej ludzkiej podłości. A często i wbrew logice wojny – pisze Przemysław Poznański.
4.
Sue Smethurst, Ku wolności, Dom Wydawniczy Rebis
Pokazując losy rodziny wrzuconej między dwa totalitaryzmy – nazistowski i sowiecki – Sue Smethurst opowiada nam o odwadze, miłości, ale i niebywałym szczęściu, potrzebnych, by przetrwać w świecie naznaczonym nienawiścią i śmiercią. Historię – co może najważniejsze – od początku do końca prawdziwą. O „Ku wolności” pisze Przemysław Poznański.
5.
David Attenborough, Życie na naszej planecie, Wydawnictwo Poznańskie
Choć „Życie na naszej planecie” zaczyna się jak kronika nieuniknionej zagłady, w istocie okazuje się niosącą nadzieję receptą na ocalenie. Obwarowaną jednak licznymi: „o ile” – o książce Davida Attenborough pisze Przemysław Poznański.
6.
Brian Porter-Szűcs, Całkiem zwyczajny kraj, Wydawnictwo Filtry
Brian Porter-Szűcs – profesor historii Uniwersytetu Michigan – opowiada o Polsce i Polakach. Robi to jako obserwator zza oceanu, bez bogoojczyźnianego zadęcia, bez potrzeby udawadniania, że jesteśmy „Chrystusem narodów”. Spójrzmy na siebie jego oczami, zobaczmy Polskę jako „Całkiem zwyczajny kraj”, jeden z wielu w Europie – pisze Jakub Hinc.
7.
Michał Wójcik, Zemsta. Zapomniane powstania w obozach zagłady, Wydawnictwo Poznańskie
„Zemsta. Zapomniane powstania w obozach zagłady”, to opowieść o desperackich próbach ratowania życia, a częściej nawet tylko godności, przez tych, którym udało się przetrwać selekcję na rampie. Próbach, o których zbyt często zapominamy – o książce Michała Wójcika pisze Jakub Hinc.
8.
Ben Creed, Miasto duchów, Dom Wydawniczy Rebis
Zanurzenie się w sowiecką rzeczywistość lat 50. XX wieku jest tu nie mniej pasjonujące niż rozwiązywanie tajemnicy morderstwa – o „Mieście duchów” Bena Creeda pisze Jakub Hinc.
9.
Małgorzata Czyńska, Kobiety z obrazów. Nowe historie, Wydawnictwo Marginesy
Dziesięć portretów, dziesięć niezwykłych biografii kobiet, zebranych w tym tomie, jest nie tylko koniecznym dopełnieniem katalogu znanego już z poprzedniej książki Małgorzaty Czyńskiej, ale i sygnałem, że nie da się opowiedzieć o sztuce, ignorując wkład, jaki wniosły do niej te niezwyczajne postaci – jako muzy, ale też artystki. Nawet jeśli był on często pomniejszany lub wymazywany. O książce „Kobiety z obrazów. Nowe historie” pisze Przemysław Poznański.
10.
Stephen Seager, Szpital dla psychopatów, Filia
Ból, cierpienie, nawet zbrodnia. Ta opowieść o pracy w szpitalu psychiatrycznym pozwala nam zrozumieć złożoność, ale i kruchość ludzkiego umysłu. Tak umysłu pacjenta jak i lekarza – o „Szpitalu dla psychopatów” Stephena Seagera pisze Przemysław Poznański.
11.
Grzegorz Kapla, Oblicza śmierci, Skarpa Warszawska
Autor zabierze nas w podróż niezwykłą, bo przedmiotem poszukiwań uczynił coś, czego staramy się nie dostrzegać, tak jakby miało nas nie dotyczyć, albo chcielibyśmy oszukać przeznaczenie – o „Obliczach śmierci” Grzegorza Kapli pisze Jakub Hinc.
12.
David Wilson, Mordercy, Filia
Kim jest morderca? Co tkwi w głowie osoby, która odbiera komuś życie – czasem wielu osobom? David Wilson, były naczelnik więzienia i profesor kryminologii prowadzi nas w głąb umysłów owładniętych przemocą i manią zabijania, w tym w głąb umysłów psychopatycznych. Prowadzi nas też jednak za kulisy systemu penitencjarnego i wymiaru sprawiedliwości w ogóle, pokazując jak często ten potrafi się mylić – o „Mordercach” pisze Przemysław Poznański.
13.
Jill Lepore, My, Naród, Wydawnictw Poznańskie
Jill Lepore w „My, Naród” mówi o słowach, które stworzyły naród i państwo. Tę epicką opowieść rozciągnęła na cztery stulecia, od wyprawy Kolumba, przez wojnę o niepodległość, „Ojców założycieli”, „Kolej Podziemną”, wojnę secesyjną, obie wojny świtowe i zimną wojnę, aż po 45. prezydenta USA. Tak tej historii nikt wcześniej nie opowiedział – pisze Jakub Hinc.
14.
Mark Bowden, Ostatni trop, Wydawnictwo Poznańskie
Lloyd Welch zmyślał, kłamał i kluczył, zmieniał wersje wydarzeń i zwodził śledczych. A mimo to w końcu prowadzący dochodzenie w sprawie zaginięcia sióstr Lyon postawili mu zarzuty. Jak do tego doszło, opisał Mark Bowden, a jego „Ostatni trop” to zapis tytanicznej pracy śledczych ujętej w ramy reportażu – pisze Jakub Hinc.
15.
Robert Ziębiński, Porno. Jak oni to robią?, Mova
Zadając często niewygodne pytania aktorom i aktorkom występującym w filmach dla dorosłych, Robert Ziębiński zagląda za kulisy branży, by przyjrzeć się realiom pracy ludzi robiących karierę w pornobiznesie – o „Porno. Jak oni to robią?” pisze Jakub Hinc.
16.
Grażyna Plebanek, Rozbójniczki, OsnoVa
Autorka mów nam, że kobiecość ma różne oblicza – i że może być realizowana na bardzo wiele sposobów, które mają prawo być dalekie od tego, czego wymaga od nas, kobiet, społeczeństwo – o „Rozbójniczkach” Grażyny Plebanek pisze Małgorzata Żebrowska.
17.
Agustín Ferrer Casas, Mies, Fundacja Centrum Architektury
Czy można historię życia wielkiego wizjonera przedstawić na kilkuset barwnych planszach? Takiego zadania, zadania opowiedzenia historii życia i dokonań Ludwiga Miesa van der Rohe podjął się Agustín Ferrer Casas i owocem tego jest powieść graficzna „Mies. Skomplikowane życie architekta minimalisty” – pisze Jakub Hinc.
18.
Sigrid Nunez, Sempre Susan, Wydawnictwo Pauza
Niczego nie ujmując tytułowi tej książki, można by ją też nazwać „W cieniu Susan”. W cieniu zachcianek, frustracji, fobii, choć przede wszystkim talentu wybitnej eseistki i chyba nie do końca spełnionej prozaiczki – o „Sempre Susan” Sigrid Nunez pisze Przemysław Poznański.
19.
Damian Hadaś, Alaska. Przystanek na krańcu świata, Wydawnictwo Poznańskie
Są tacy, którzy powiedzieliby, że nikt rozsądny nie chciałby żyć w krainie naprawdę skrajnych temperatur, ostoi groźnych zwierząt i gdzie nie ma dróg łączących nawet największe miasta. Ale są też tacy, którzy zwyczajnie nie wyobrażają sobie innego miejsca do życia. Innego, niż ten przystanek na krańcu świata – o „Alasce” Damiana Hadasia pisze Jakub Hinc.
20.
Rafał Hetman, Izbica, Izbica, Wydawnictwo Czarne
„Więcej Żydów nie pamiętam” – powie autorowi jedna z rozmówczyń. Ta fraza odda najlepiej sedno opowieści Rafała Hetmana, bo jego książka jest właśnie o niepamięci. Zbiorowej i indywidualnej. Nierzadko biorącej się z chęci przemilczenia własnego udziału w machinie Zagłady. O „Izbicy, Izbicy” pisze Przemysław Poznański.
21.
Partyzanci. Dziennikarze na celowniku Łukaszenki, pod redakcją Arlety Bojke i Michała Potockiego, Wydawnictwo Adam Marszałek
„Wolę siedzieć w więzieniu, niż się szmacić przed reżimem” – te słowa Andrzeja Poczobuta, przywołane w książce „Partyzanci. Dziennikarze na celowniku Łukaszenki” pasują w zasadzie do wszystkich bohaterów tej publikacji, dwudziestu jeden dziennikarzy prześladowanych przez białoruskie władze – pisze Przemysław Poznański.
22.
Radosław Nawrot, Australia, no worries. Część pierwsza: Tasmania
Podróżując zarówno przez teraźniejszość Tasmanii, jak i przez jej niełatwą przeszłość, Radosław Nawrot daje nam książkę o miejscu niezwykłym – raju, który tak często bywał piekłem. O „Australia, no worries. Tasmania” pisze Przemysław Poznański.
23.
Weronika Naszarkowska-Multanowska, Zaraza. Notatnik malarki, Nisza
W 111 obrazach i szkicach, opatrzonych komentarzami, Weronika Naszarkowska-Multanowska rysuje dla nas dziennik ostatnich miesięcy wymuszonego przez pandemię odosobnienia – kameralny, intymny, pełen humoru, zadumy, czasem zahaczający o groteskę, zawsze niezmiennie zachwycający kreską i kolorem – pisze o „Zarazie. Notatniku malarki” Przemysław Poznański.
24.
Édouard Louis, Kto zabił mojego ojca, Wydawnictwo Pauza
Bardzo intymny monodram, podporządkowany walce emocji, zmaganiom miłości z wściekłością, ostatecznie przeradza się u Édouarda Louisa w esej, a nawet w doraźny polityczny komentarz, będący oskarżeniem konkretnych osób – o „Kto zabił mojego ojca” pisze Przemysław Poznański.
25.
Norman Ohler, Trzecia Rzesza na haju, Wydawnictwo Poznańskie (wznowienie)
To lektura, która każe spojrzeć z nieco innej perspektywy na zdumiewające sukcesy militarne „Tysiącletniej Rzeszy” i dojrzeć wyzierające zza luf czołgów Wehrmachtu, spod kila Kriegsmarine, albo z kokpitów Luftwaffe, coś tak małego, a przy tym tak istotnego jak opakowania tabletek Pervitinu. Czyli po prostu metamfetaminy – o wydanej przez Wydawnictwo Poznańskie książce Normana Ohlera „Trzecia Rzeszy na haju” pisze Jakub Hinc.