Prawdziwe jest stwierdzenie, że miłość niejedno ma imię. Na Walentynki proponujemy Wam – nie do końca oczywisty – przegląd 14 książek z zeszłego roku. To powieści, w których miłość – nawet jeśli nie pierwszoplanowa i nawet jeśli nie zawsze właściwie rozumiana – w istotny sposób wpływa na życie bohaterów.
KOLEJNOŚĆ ALFABETYCZNA
Therese Bohman, Utonęła
To nie jest powieść o miłości, ale miłość, rozumiana nie zawsze właściwe, istnieje w tle tej historii o przemocy. Przemocy wobec kobiet. Jaki jest punkt wyjścia książki? Podczas upalnego lata Marina odwiedza swoją mieszkającą na prowincji siostrę, Stellę. Poznaje wówczas Gabriela, jej partnera, oraz ich sąsiadów. Siostry spędzają czas razem, ponownie nawiązując utraconą już nieco więź. Gabriel, inteligentny i tajemniczy, fascynuje Marinę. Kiedy umiera siostra, Marina wraca do jej domu, żeby uprzątnąć rzeczy zmarłej. Ignorując ostrzeżenia sąsiadów, daje się wplątać w mroczną grę Gabriela.
Przemysław Borkowski, Śmierć nie ucieknie
Czy kryminał może być opowieścią na Walentynki? Tak, bo przecież w niemal każdym kryminale motorem napędowym intrygi są silne emocje. Tak, bo w „Śmierć nie ucieknie” Przemysław Borkowski dotyka delikatnej materii umysłu, w którym narasta obsesja. I szuka tego momentu, tej granicy między zaangażowaniem a desperacją, między silnymi emocjami a chorobą. Powieść ta jest też opowieścią o miłości wprost – tyleż prawdziwej, ile niemożliwej.
Bill Clegg, Koniec dnia
Kolejna opowieść, w której miłość i tak często idąca z nią w parze zazdrość, pozostają w tle, ale istotnie wpływają na losy bohaterek. To przede wszystkim opowieść o trudnej przyjaźni. Gdy zostaje ona poddana próbie, pod wpływem zazdrości o uczucia, dochodzi do tragedii, która wywiera wpływ na losy ich wszystkich. Dodatkowo między bohaterkami – Daną i Jackie – rośnie mur związany z nieporozumieniem, którego przez kilkadziesiąt lat nie były w stanie wyprostować. To powieść, w której wszyscy próbują spełniać swoje marzenia, kochać, być kochanymi, próbują wgryźć się w materię życia i uszczknąć z niej to, co najlepsze. Niestety, w obliczu nierównych szans nie każda z młodych kobiet zyska spełnienie.
Oliver Clements, Oczy królowej
Akcję tej trzymającej w napięciu powieści, balansującej na granicy przygodowego thrillera szpiegowskiego oraz powieści płaszcza i szpady, autor osadził w elżbietańskiej Anglii, w czasie, gdy z hiszpańskich portów wyrusza właśnie armada admirała Quesady, a pod nadzorem hrabiego Talbota na zamku w Sheffield spiskuje w celu przejęcia angielskiego tronu spokrewniona z Gwizjuszami Maria królowa Szkotów. Na pierwszy plan wysuwa się więc intryga, w której istotne znaczenie odegra ukryty przy ołtarzu jednej z bocznych kaplic katedry Notre Dame tajemniczy dokument. Ale – jak to w opowieści, czerpiącej garściami z książek Dumasa, nie może tu zabraknąć też gorącej miłości. Podobnie jak u autora „Trzech Muszkieterów” i tu na arenie zdarzeń pojawi się bowiem tajemnicza Milady. Isobel Cochet, podobnie jak u Dumasa lady Clarick, zwana też Milady de Winter, odciśnie swoje piętno na przygodach bohaterów. Jest to poniekąd też opowieść o uczuciu, które ani nie może być ujawnione, ani odwzajemnione, a jedynie może objawić się w gestach, wszak na angielskim tronie zasiada Królowa-Dziewica.
Małgorzata Czyńska, Kobiety z obrazów. Nowe historie
Te dziesięć portretów, dziesięć niezwykłych biografii kobiet, zebranych w tomie jest tyleż o sztuce, co o emocjach, w tym o miłości, która albo stała u źródeł powstania największych dzieł, albo musiała polec na ołtarzu sztuki. Znajdziemy tu fascynujące portrety takich kobiet jak Bella Chagall, żona i muza Marca Chagalla, Berthe Morisot, muza Édouarda Maneta, ale przecież i malarka. Znajdziemy też Dagny Przybyszewską, żonę słynnego Szatana, czyli Stanisława Przybyszewskiego, która wszak, zanim ugrzęzła z nim w prowincjonalnym i zbyt dla niej dusznym Krakowie i zanim poznała ból związany z nieodwzajemnianą miłością, była inspiracją dla takich artystów jak choćby Edvard Munch, a z polskich malarzy na swoich obrazach uwiecznili ją: Stanisław Wyspiański, Wojciech Weiss i Konrad Krzyżanowski.
Louise Glück, Ararat
Louise Glück sięga w swych wierszach do najgłębszych pokładów intymności obecnej w zamkniętych przestrzeniach rodzinnych relacji. Sięga po to, by ową intymność wyszarpnąć, wyrwać z korzeniami i poddać boleśnie szczerej wiwisekcji. Te minipowieści – sprawiające wrażenie wydobywanych na światło dzienne z dawno zamkniętego rodzinnego albumu – skupione są więc w gruncie rzeczy na próbie zrozumienia mechanizmów niedoskonałości, rządzących rodzinnymi współzależnościami, z jakże niedoskonałą miłością włącznie.
Mons Kallentoft, Słuchaj, jak szepczę
W „Słuchaj, jak szepczę” i wcześniejszym „Patrz, jak spadam” – kryminalnym dyptyku, stanowiącym zamkniętą całość, na pierwszy plan wysuwa się miłość rodzica do córki. To ona stanowi tu siłę, która sprawia, że główny bohater rzuca się w wir potencjalnie niebezpiecznych zdarzeń. Ale w tle tej mrocznej historii, rozgrywającej się paradoksalnie na słonecznej Majorce, znajdziemy przejmujący portret związku, małżeństwa doświadczającego rozpadu więzi w wyniku tragedii, która stała się ich udziałem.
Kathryn Kroft, Nie ten mąż
I znów thriller, ale tym razem małżeństwo i miłość są w zasadzie tematem głównym. Oczywiście – jak to w prozie kryminalnej – muszą to być związki dotknięte ekstremalnymi zdarzeniami. Pojawi się tu więc i tajemnicze zniknięcie, i śmierć, a do wybuchu emocji doprowadzić może drobiazg, przypadkowe, niewinne poruszenie jednego klocka domina. W przypadku powieści „Nie ten mąż” takim bodźcem staje się jedna noc, pozbawiona podtekstów zabawa w zamianę partnerów, która okazuje się jednak brzemienna w skutki.
Agnieszka Lis, Guziki
Agnieszka Lis w każdej swojej książce skupia się na uczuciach, zawsze silnych, zawsze pokazanych w sposób przekrojowy. „Guziki” są jednak opowieścią specyficzną – to bowiem zbiór kilkunastu osobnych historii. Bohaterką książki jest Jaromira, żona rybaka, właścicielka domu nad morzem. To ją odwiedza – na przestrzeni lat – od roku 1965 aż po współczesność, kilka osób. Goście Jaromiry to ludzie po przejściach, na życiowym zakręcie. Wyjazd nad morze pozwala im przejść katharsis, zmierzyć się z problemami, znaleźć rozwiązanie. Ale tylko pod warunkiem, że chodząc po plaży znajdą zgubiony przez kogoś guzik.
Jeneva Rose, Perfekcyjne małżeństwo
Jeneva Rose pokazuje w swym psychologicznym thrillerze, jak nieobliczalne mogą być konsekwencje kłamstwa, jeśli wkrada się w relacje dwojga najbliższych sobie ludzi. Osią fabuły staje się napięcie, jakie rodzi się w małżeństwie Sarah i Adama Morganów, gdy na jaw wychodzi, że mąż od dawna zdradza żonę z niejaka Kelly Summers. Ale istotny jest też moment, w którym prawda ujrzy światło dzienne – bo stanie się to w chwili, w której gosposia zajmująca się letnim domem Adama odkryje w nim zwłoki Kelly.
Sue Smethurst, Ku wolności
Pokazując losy rodziny wrzuconej między dwa totalitaryzmy – nazistowski i sowiecki – Sue Smethurst opowiada nam o odwadze, miłości, ale i niebywałym szczęściu, potrzebnych, by przetrwać w świecie naznaczonym nienawiścią i śmiercią. Historię – co może najważniejsze – od początku do końca prawdziwą. Historia ta rozpoczyna się przed ostatnią wojną, gdy Mindla poznaje Kubusia i dość szybko wychodzi za niego za mąż. W chwili wybuchu wojny mężczyzna wraz cyrkiem jest akurat w Białymstoku, jego żona, wraz z dwuletnim synem, opuszcza więc po kryjomu zajętą przez Niemców Warszawę i jedzie na poszukiwanie męża. Jednak aresztowana przez Rosjan, podejrzewających, że jest Niemką, trafia do więzienia, a syn Horowitzów do sowieckiego sierocińca. Tymczasem Kubuś wraca do Warszawy, w której jednak już nie zastaje żony. Niewiele brakuje zatem, by ich losy już nigdy więcej się nie przecięły. Trwa przecież wojenna zawierucha.
Anna Szafrańska, Spragnieni, by trwać
Bohaterowie „Spragnionych, by trwać” toczą nieustającą walkę – z chorobą, z przeciwnościami losu, z własnymi słabościami. Dlatego czasem nie są w stanie zauważyć, że wcale nie są w tej walce osamotnieni. I właśnie o tym jest ta, powieść, napisana w gatunku young adult: o wszystkich tych perturbacjach, związanych z wchodzeniem w dorosłość, które przysłaniają czasem świadomość najprostszych prawd: że miłość rodziców jest bezwarunkowa, że prawdziwa przyjaźń nie zna ograniczeń, że miłość to nie tylko namiętność, ale też – a może przede wszystkim – pełne zaufanie i gotowość do poświeceń. A także gotowość do przyjęcia pomocy ze strony innych.
Kjell Westö, Niebo w kolorze siarki
Szukając klucza do tej historii, sięgamy do pamięci jako zasadniczego komponentu snutej przez autora opowieści o spełnieniu, a może nawet bardziej o niespełnieniu i się z owym faktem godzeniu. Jest to też opowieść o zakochaniu. Jest to też opowieść o namiętności, która na kartach powieści jest i tym uczuciem, które żąda fizycznego spełnienia, i tym, które oczekuje rewerencji, tym, które zmusza do konfabulowania i tym, które nie zostaje odwzajemnione, a także tym, które znajduje swoje spełnienie w zupełnie nieoczekiwany sposób. I jest to też historia miłości, a może tylko uczucia, które za miłość czasem jest brane. Są miejsca, w których noce są białe, ale są i takie, gdzie niebo nocą jest żółte. Ta barwa nieboskłonu widzianego za oknem może niepokoić, może też inspirować, nawet gdy już zostanie odarta z mistycyzmu. Może też okazać się unikalną, rozciągniętą na niebie siecią, która łączy w pamięci czasem bardzo odległe miejsca i ludzi. Łączy ich namiętności, historie i opowieści, indywidualne historie, które każdy pamięta inaczej, a czasem chce pamiętać po swojemu. Zwłaszcza wtedy, gdy wiążą się z tym, co jest zbyt wstydliwe, a nawet zbyt bolesne, bo dotyczą tego, co uczyniliśmy innym – ludziom, których tak naprawdę wcale nie chcieliśmy skrzywdzić.
Agnieszka Zakrzewska, Nigdy o tobie nie zapomnę
To historia o niemożliwej miłości. Miłości, która zderzyć się musi z nienawiścią rosnącego w siłę nazizmu. Ale i o tym, że trzeba mimo wszystko szukać w sobie siły, która pomoże przeciwstawić się złu. Co ważne, w tej powieści, rozgrywającej się w latach 30. XX wieku, nie tylko historyczne fakty są prawdziwe, ale i cała fabuła jest oparta na prawdzie. A skoro tak, to powieść tym bardziej pokazuje, jak bardzo zagmatwane bywają ludzkie losy i jak trudnych wyborów trzeba dokonywać, gdy ze swoimi uczuciami zostajemy wrzuceni w machinę polityczno-ideologicznego zła.