Nie ma gorszego złoczyńcy niż radykał i zarazem chciwiec – mówią nam twórczy „Ośmiorniczki”. Aby pokonać kogoś takiego, Bond musi nawet zawierać sojusze ze swoimi przeciwnikami. Dzięki temu uratuje świat, a przy okazji cenne precjoza z kolekcji Romanowów.
W przeciwieństwie do powieści Iana Fleminga, filmy o Bondzie nigdy nie były jakoś szczególnie antyradzieckie. Wrogiem był Spectre, a jeśli już pojawiali się funkcjonariusze KGB, to byli to renegaci w rodzaju Rosy Klebb, która została wręcz zwolniona z sowieckich służb za radykalizm. Szczególnie dobrze widać to w filmach, które powstały na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, gdzie dochodzi przecież nawet do współpracy między agentami Zachodu i Wschodu. Tak jest w „Szpiegu, który mnie kochał”, ale i w późniejszych filmach, w tym właśnie w „Ośmiorniczce”, gdzie kreowana przez Waltera Gottela postać generała Gogola urasta do rangi osoby godnej zaufania, nawet jeśli pracuje za Żelazną Kurtyną.
Tu wrogiem, a raczej wrogami, okazują się być osoby, które nie chcą pogodzić się z wizją świata zmierzającego do zgody. Chodzi przede wszystkim o generała Orłowa (Steven Berkoff), radykalnego w swych poglądach wojskowego, który bez skrępowania snuje na tajnej naradzie swoją wizję podbicia Europy, a potem – gdy jego plan zostaje odrzucony – organizuje zamach bombowy, który ma za sprawą głowicy zawierającej ładunek jądrowy zmieść z powierzchni Ziemi spory kawałek RFN i doprowadzić do rozbrojenia NATO. Według jego planu za przypadkową eksplozję obwinione miałyby zostać stacjonujące w Niemczech wojska amerykańskie, a po ich wycofaniu zdemilitaryzowany kontynent stałby się łatwym łupem dla ZSRR.
Drugim z radykałów jest współpracujący z Orłowem Kamal Khan (Louis Jourdan), afgański książę mieszkający na uchodźstwie w Indiach, współpracownik tytułowej Ośmiorniczki, głównie prowadzący szemrane interesy. Wściekłość Khana na Agenta 007 dodatkowo zwiększa to, że Bond zyskał względy jego zleceniodawczyni.
Oczywiście radykalizm żadnego z nich nie jest bezinteresowny. Khan bez skrepowania okrada Ośmiorniczkę i zdradza się z zamiarem drukowania fałszywych banknotów, Orłow okrada moskiewskie zbiory z cennych precjozów Romanowych, w tym ze słynnych jajek Fabergé.
Obu w porę powstrzymuje Bond (przy pomocy przylatującego balonem Q), który tym razem przebrać się musi za klauna (swoją drogą robi to, wliczając dokładny makijaż twarzy, wiedząc, że zostało ledwie kilka minut do wybuchu podłożonej przez Orłowa bomby). Ale może nie ma wyjścia – w końcu kluczową dla filmu scenografią jest arena cyrkowa. Agent 007 nie tylko znajdzie się więc pod cyrkowym namiotem, ale rozegra też walkę na śmierć i życie w – oraz na – kolejowych wagonach, którymi przemieszcza się Cyrk Ośmiorniczki w czasie swojego tourne po NRD i RFN.
Tym, co może drażnić, jest scena z indyjskiej ulicy (sama lokacja budzi podziw), gdzie Bond chcąc opóźnić pościg z szerokim uśmiechem rozrzuca papierowe rupie, by rzucił się na nie tłum – dziś tę scenę można odebrać jako poniżającą dla Hindusów. Ciekawostką – w bardzo pozytywnym sensie – jest za to ponowne pojawienie się w filmie z tej serii Maud Adams, znanej z epizodu w „Człowieku ze złotym pistoletem”, tu grającej tytułową Ośmiorniczkę wyposażonej w najlepsze cechy silnej, zdecydowanej przywódczyni. Zresztą wszystkie postaci kobiece są tu traktowane jako silne i niezależne. Chyba po raz pierwszy.
Złoto nazistów i podwójna agentka, czyli jak film ma się do prozy Iana Fleminga?
„Ośmiorniczka”, trzynasty film o przygodach agenta Jej Królewskiej Mości nie ma wiele wspólnego z prozą Fleminga, choć od czasu do czasu pożycza z niej drobne elementy. Najbardziej chyba z opowiadania „Własność damy”, ale nie tylko.
- W „Ośmiorniczce” James Bond zostaje przydzielony do zatrzymania bohatera II wojny światowej zamieszanego w morderstwo z nazistowskim złotem w tle. Bond pojawia się tu na krótko, głównie w retrospekcji majora Dextera Smythe’a, człowieka, po którego go wysłano. Smythe pozostał w Kitzbühel w Austrii, po wojnie znalazł złoto z pomocą przewodnika górskiego Hannesa Oberhausera, który był też opiekunem Bonda po śmierci jego rodziców (ten wątek powróci w filmie „Spectre” z Danielem Craigiem) i zabił go, aby zachować złoto dla siebie.
- Smythe jest teraz alkoholikiem mieszkającym samotnie na plaży i rozmawiającym z mieszkającą na rafie koralowej ukochaną ośmiornicą, tytułową Ośmiorniczką. Ta zresztą na koniec go zabija.
- W filmie pada informacja o tym, że Bond spotkał się z ojcem Ośmiorniczki, może chodzić właśnie o majora Smythe’a.
- We „Własności damy” Secret Service dowiaduje się, że Maria Freudenstein, pracownica służb, znana jako podwójna agentka pracująca dla Związku Radzieckiego, właśnie otrzymała cenną biżuterię wykonaną przez Petera Carla Fabergé i planuje wystawić ją na aukcji w Sotheby’s. Bond podejrzewa, że rezydent KGB w Londynie weźmie udział w aukcji i złoży ofertę, aby podnieść cenę do wartości wymaganej do zapłacenia Marii za jej usługi. Bond bierze udział w aukcji, zauważa mężczyznę i wyjeżdża, aby przygotować się do wydalenia go z Londynu jako persona non grata.
- Scena, w której 009 próbuje uciec z Niemiec Wschodnich, jest aluzją do opowiadania „The Living Daylights” (W obliczu śmierci) Fleminga.
- Fraza „Niech pan szybko wyda pieniądze, panie Bond” pochodzi z powieści „Moonraker”.
Wszystko przez Connery’ego, czyli ciekawostki
- Film ukazał się w tym samym roku, co alternatywny „Nigdy nie mów nigdy”, gdzie do roli Bonda powrócił Sean Connery.
- W „Ośmiorniczce” po raz pierwszy jako M pojawia się Robert Brown. Zastąpił on Bernarda Lee, który zmarł po premierze „Moonrakera” (1979) – w „Tylko dla twoich oczu” w ogóle pominięto z tego powodu postać M.
- Roger Moore nie miał już grać Bonda (tak naprawdę miało nie być go już w „Tylko dla twoich oczu”, ale wrócił właśnie z powodu konkurencyjnego filmu z Seanem Connerym – producenci bali się, że nowy aktor nie „pokona” archetypicznego Bonda utożsamianego z grającym go w pierwszych filmach Szkotem. Gdyby nie to, w „Ośmiorniczce” mogliśmy zobaczyć prawdopodobnie Jamesa Brolina, choć do roli rozważani byli też Oliver Tobias, Michael Billington, Timothy Dalton i Ian Ogilvy.
- W tym filmie wykorzystano wiele pomysłów i elementów związanych z produkcją i fabułą, które nie zostały wykorzystane w „Moonrakerze” (1979). Były to między innymi postaci bliźniaków rzucających nożami, obsadzenie Louisa Jourdana w roli złoczyńcy oraz sekwencja w odrzutowcu marki Bede BD-5J. Za to scena gry w tryktarka pierwotnie miała mieć miejsce w klubie Maksa Kalby w filmie „Szpieg, który mnie kochał”.
- To ostatni film o Bondzie, w którym na końcu pojawia się tytuł kontynuacji – w tym przypadku to „Zabójczy widok”. Późniejsze filmy kończą się jedynie frazą „James Bond powróci”.
A zatem: James Bond powróci na zupelniennaopowiesc.com w „Zabójczym widoku”.
Ośmiorniczka (Octopussy), reż. John Glen
scenariusz George MacDonald Fraser, Richard Maibaum, Michael G. Wilson na podstawie opowiadań Iana Fleminga
Wielka Brytania 1983