Gdzie znajdowała się redakcja „Millennium”, gdzie mieszkał Mikeal Blomkvist, gdzie Lisbeth Salander kupiła frysta kanelbullar i pizzę, gdzie świętowała z Anniką Gianini sądowe zwycięstwo? Te i wiele innych miejsc możecie zobaczyć w naszym filmie – zapraszamy na spacer po Sztokholmie śladami cyklu Stiega Larssona (i Davida Lagercrantza).
Zapraszamy was na wycieczkę śladami „Millennium”, jednej z najbardziej rozpoznawalnych na świecie szwedzkich sag kryminalnych. Trylogia, napisana przez Stiega Larssona, ukazała się w latach 2005–2007, już po niespodziewanej śmierci autora. I od razu stała się bestsellerem! Na cykl Larssona składają się powieści „Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”, „Dziewczyna, która igrała z ogniem” i „Zamek z piasku, który runął”. Później cykl kontynuował w kolejnych trzech odsłonach David Lagercrantz. Spod jego pióra wyszły powieści zatytułowane „Co nas nie zabije”, „Mężczyzna, który gonił swój cień” i „Ta która musi umrzeć”.
OBEJRZYJ FILM 🎬
Punktem wyjścia pierwszego tomu jest sprawa o zniesławienie, jaką dziennikarzowi periodyku „Millennium”, Mikaelowi Blomkvistowi wytoczył przedsiębiorca Hans-Erik Wennerström. Ta sprawa kładzie się cieniem na reputacji Blomkvista, dziennikarza ekonomicznego, zaangażowanego w sprawy społeczne, niezwykle rzetelnie podchodzącego do swojej pracy.
Wyrok za zniesławienie
Gdzie zatem rozpocząć podróż po Sztokholmie śladami powieści Stiega Larssona jak nie od sądu okręgowego w Sztokholmie, w którym rozgrywają się pierwsze sceny trylogii. Na wyspie Kungsholmen znajduje się kwadratowy, masywny budynek z jasnobrązową wieżą i zielonym dachem, w którym Mikael został skazany za zniesławienie Hansa-Erika Wennerströma.
Przegrana batalii sądowej i kara trzech miesięcy więzienia to dla Bomkvista cios. Nic dziwnego, że decyduje się odejść z redakcji, by odium, które spadło na niego, nie objęło też czasopisma. Dziennikarz wyjeżdża ze Sztokholmu, by podjąć się zleconego mu przez magnata przemysłowego Henrika Vangera dochodzenia, mającego na celu wyjaśnienie sprawy zaginięcia jesienią 1966 roku jego bratanicy Harriet Vanger. To przy tej sprawie Blomkvist poznaje genialną hakerkę Lisbeth Salander, która wyrasta w powieściach na równorzędną dziennikarzowi, pierwszoplanową postać kobiecą.
Śladem Blomkvista, sladem Wennerströma
My jednak nie podążymy w naszym filmie za Blomkvistem do fikcyjnego Hedestad, byłoby to przecież dość trudne. Za to na chwilę zatrzymaliśmy się w innym, typowo szwedzkim prowincjonalnym miasteczku. Co prawda Alvesta leży na południe od Sztokholmu, a Hedestad na północy, ale klimat małego miasteczka pozostaje prawdopodobnie taki sam. Warto rzucić okiem na to jak Szwedzi mieszkają poza stołeczną aglomeracją, bo przecież właśnie w takim miejscu toczy się część akcji pierwszego tomu Millenium.
To jednak Sztokholm tak naprawdę pozostaje przez cały czas jednym z najważniejszych bohaterów cyklu. Przy Strandvägen, ulicy, wzdłuż której wznoszą się okazałe kamienice, mieszkał czarny charakter z pierwszego tomu czyli Hans-Erik Wennerström. Nie powinno dziwić, że Larsson wybrał dla niego dzielnicę Östermalm, najbogatszą i najbardziej olśniewającą ze wszystkich dzielnic Sztokholmu, leżącą przy fiordzie, z widokiem na marinę pełną luksusowych jachtów.
Milton Security i „Millennium”
Wędrówka śladami książek prowadzi nas też do dzielnicy Södermalm, leżącej na wyspie, z której północnego skraju rozciąga się wspaniały widok na Slussen i ratusz. Slussen, to śluza oddzielająca wody jezioro Mälaren od fiordu łączącego się z Bałtykiem. Gdy tam byliśmy, trwała jej wielka przebudowa. Dosłownie trzy kroki od tego miejsca stoi pewien budynek, ważny dla powieści. Mowa o siedzibie Milton Securuty, firmy, w której Lisbeth Salander pracowała jako searcherka. Nikogo nie interesowało jak zdobywa informacje, za to mogła tu liczyć na ochronę, nawet gdy interesował się nią policja.
Kolejnym miejscem, na które warto zajrzeć, jest ulica Götgatan. To tu, pod numerem 19-25, Larsson umieścił redakcję czasopisma „Millennium”. To tu – w stupięćdziesięciometrowym biurze z widokiem na Götgatan – spotykamy w powieściach Stiega Larssona dziennikarza i wydawcę Mikela Blomkvista oraz wydawczynię Erikę Berger. W rzeczywistości to apartamenty.
Redakcja Millenium to miejsce, w którym najważniejsze jest niezależne, profesjonalne dziennikarstwo. Dziennikarstwo śledcze, obnażające nadużycia władzy, wymiaru sprawiedliwości, czy obnażające układy i mechanizmy działania grup przestępczych.
Co ciekawe, w szwedzkiej adaptacji filmowej „Millennium” zostało zlokalizowane kawałek dalej, pod adresem Götgatan 11. W amerykańskiej, z Danielem Craigiem i Rooney Marą, znajdziemy redakcję zupełnie gdzie indziej – pod adresem Hälsingegatan 32, w dzielnicy Vasastan.
Dom Blomkvista i jego ulubiona restauracja
Gdy wrócimy do Södermalm, a dokładnie na ulicę Bellmansgatan, znajdziemy mieszkanie Mikaela Blomkvista. Dokładny adres to Bellmansgatan 1, a w powieściach Larssona dziennikarz zajmował mieszkanie z widokiem na Riddarfjärden i stare miasto czyli Gamla Stan. W książce wejście do budynku znajduje się na poziomie ulicy – w pokazujemy w filmie –wchodzi się tu z kładki wiszącej nad ulicą. Co ciekawe, nazwa ulicy pochodzi od nazwiska szwedzkiego poety Carla Mikaela Bellmana – którego inicjały i imiona są takie same jak u bohatera powieści Larssona.
Ta lokalizacja najwyraźniej nie przypadła do gustu filmowcom ekranizującym powieści Larssona i umieścili mieszkanie dziennikarza pod adresem Bellmansgotan 5. Mówimy tu jednak wyłącznie o szwedzkiej ekranizacji. W hollywoodzkiej zobaczy bowiem oryginalną, powieściową lokalizację przy Belmmansgatan 1, wraz z ową charakterystyczną kładką, na której Lisbeth Salander dojrzy Mikaela idącego pod rękę z Eriką – być może do restauracji Kvarnen.
Blomkvist nie żyje przecież w powieściach wyłącznie pracą. Chociaż nie wiadomo czy smakował mu surströmming czyli słynny kiszony śledź, to wiemy, że wraz z Eriką, zaglądał czasem zaglądał do barów i restauracji. Jedną z nich jest właśnie Kvarnen, przy ulicy Tjärhovsgatan 4. Tę starą tawernę otwarto już w 1908 roku, a serwuje się tu tradycyjną szwedzką kuchnię. Mikel Bolomkvist często wpadał tu z przyjaciółmi z „Millennium” na kawę, to także tutaj Lisbeth Salander poznała dziewczynę z zespołu Evil Fingers, a potem pewnego wieczoru całowała się z Miriam Wu, przy aplauzie obecnych tu gości.
Oczywiście nie mogliśmy odmówić sobie wizyty w tym miejscu, żeby wchłonąć nieco atmosfery tego baru.
Gdzie mieszkała Lisbeth Salander?
Pierwszy tom trylogii Larssona wieńczy scena, w której Lisbeth Salander, wykorzystując swoje umiejętności hackerskie, dokonuje zemsty na Wennerströmie. Czyni to z niej osobę nie tylko niezależną, ale i bogatą. Dzięki temu kupuje 350-metrowe mieszkanie w apartamentowcu przy Fiskargatan 9. Urządziła tu tylko kilka wnętrz i skromnie wyposażyła kuchnię. Nie znaleźlibyśmy jednak jej nazwiska na liście lokatorów – zameldowała się pod pseudonimem Vi. Kullá. Takie nazwisko znaleźlibyśmy na jej drzwiach. Nie jest to nazwisko przypadkowe – Villa Villekula to nazwa domu… Pippi Långstrump, bohaterka powieści Astrid Lindgren.
Z apartamentowcem przy Fiskagatan 9 wiąże się zresztą mały skandal – wybudowany w 1910 roku budynek zasłonił bowiem widok na… Kataryna Szirka czyli kościół św. Katarzyny.
Hakerka nie tylko nie afiszuje się posiadaną fortuną, co jest dość oczywiste, gdy wiemy, skąd ona pochodzi, ale też żyje dość ascetycznie. W jedzenie zaopatruje się choćby w pobliskim sieciowym sklepiku Seven Eleven przy ulicy Bellmansgatan. Jak czytamy w powieści „Dziewczyna, która igrała z ogniem”, poniedziałek 10 stycznia Salander kupiła tu m.in. szampon, pastę do zębów, mydło, jogurt, mleko, jajka, ser, chleb, kawę, frysta kannelbullar, czyli mrożone ciasteczka cynamonowe, a także herbatę, pikle, jabłka i dużą pizzę Billy’s Pan i karton papierosów Marlboro Lights.
Przy Södra Teatern
Nieopodal ulicy Fiskargatan znajdziemy jeszcze jedno miejsce, odwiedzane tak przez Lisbeth Salander, jak i przez Mikeala Blomkvista – to plac Mosebacke z charakterystycznym posągiem Sióstr, który wyszedł spod ręki szwedzkiego rzeźbiarza Nilsa Hjögrena i podobno inspirowany był samobójczym utonięciem dwóch sióstr w pobliskim jeziorze Hammarby z początku XX wieku. Nad okolicą góruje czerwona wieża ciśnień. Przecinając ten skwer Lisbeth często zmierzała do niedaleko położonego spożywczaka 7-Eleven.
To też tutaj, w trzecim tomie, a więc w powieści „Zamek z piasku, który runął”, Lisbeth spotyka się ze swoją prawniczką i zarazem siostrą Blomkvista, Anniką Giannini. W barze w Södra Teatern świętują zwycięstwo w istotnej dla hakerki sądowej batalii.
Bjurman, który nienawidził kobiet
Podczas wycieczki śladami Lisbet Salander, warto zajrzeć na ulicę Lundagatan. To tutaj, niedaleko mostu Lundabron, w mieszkaniu odziedziczonym po matce, mieszkała hackerka, zanim kupiła apartament przy Fiskargatan. To także tutaj w pewnym momencie przeprowadziła się Miriam Wu. Aby płacić czynsz za to mieszkanie Lisbeth – jako osoba częściowo ubezwłasnowolniona – za każdym razem musiała zwrócić się do prawnego opiekuna z prośbą o pieniądze. Nie było z tym problemu, póki odpowiadał za nią Holger Palmgren, kłopoty zaczęły się, gdy nowym opiekunem został Nils Bjurman.
Aby jednak o tym opowiedzieć musimy opuścić Södermalm i przemieść się na ulicę Upplandsgatan, nieopodal Odenplan, na wyspie Vasastan. Rozegrały się tu jedne z bardziej dramatycznych wydarzeń pierwszego tomu „Millennium”. To tutaj, w swoim mieszkaniu, prawnik Nils Bjurman wykorzystywał seksualnie Lisbeth za każdym razem, gdy przychodziła po należne jej pieniądze, aż w końcu brutalnie ją zgwałcił. To także tutaj Lisbeth zrewanżowała mu się, tatuując na jego brzuchu słowa „JAG ÄR ETT SADISTISKT SVIN, ETT KRÄK OCH EN VÅLDTÄKTSMAN”, czyli „JESTEM SADYSTYCZNĄ ŚWINIĄ, DUPKIEM I GWAŁCICIELEM”.
Ale do pierwszego gwałtu Bjurmana na Lisbeth Salander doszło gdzie indziej – w biurze prawnika na rogu Odengatan i Sant Eriksgatan. Bjurman to – parafrazując tytuł pierwszego tomu – bez wątpienia jeden z tych mężczyzn, którzy nienawidzą kobiet.
„Co nas nie zabije”
Nieopodal rozgrywa się też akcja innej książki. Bo przecież „Millennium” to także powieści Davida Lagercrantza, który kontynuował dzieło Larssona. W powieści „Co nas nie zabije” trafimy m.in. na ulicę Torsgatan. Tutaj mieszkała matka autystycznego chłopca, Augusta, wraz ze swoim aktualnym partnerem, aktorem Lasse Westmanem. I to tu przyjechał prosto z lotniska Arlanda ojciec chłopca, Frans Balder, by sprawdzić informacje, że syn jest zaniedbywany przez opiekunów. Frans Balder na co dzień pracował w Dolinie Krzemowej nad sztuczną inteligencją.
August to ośmioletni autystyczny chłopiec, sawant, obdarzony licznymi talentami, w tym genialną pamięcią. To ta pamięć sprawi, że chłopiec stanie się bardzo cenny, a dla wielu osób wręcz niebezpieczny. I to jego los będzie tak naprawdę osią fabuły tej powieści.
A skoro o tej powieści mowa, to warto zajrzeć do Bishops Arms – knajpki znajdującej się nieopodal mieszkania Mikaela Blomkvista, przy ulic Bellmansgatan. To właśnie tutaj dziennikarz spotyka się ze współpracownikiem Fransa Baldera, który próbuje zainteresować Blomkvista niepokojącymi zdarzeniami, jakie od pewnego czasu rozgrywają się wokół wynalazku profesora.
„Millennium” Karin Smirnoff
Ale książki Stiega Larssona i Davida Lagecrantza nie kończą tej opowieści. W wywiadzie, jakiego udzieliła nam szwedzka pisarka Karin Smirnoff, można przeczytać o jej planach kontynuacji serii. Jakie będzie „Millennium” Smirnoff? Dokąd nas zaprowadzi? Na razie wiadomo, że – jak mówi nam autorka – w swojej pracy nad kolejnymi częściami „Millenium” powraca do oryginalnej sagi Stiega Larssona, nie pisze dalszego ciągu kontynuacji Davida Lagerkrantza. A akcja osadzona zostanie już nie w Sztokholmie, lecz w małym mieście na północy Szwecji.
Siódmego tomu Millenium, a pierwszego pióra Karin Smirnoff nie ma jeszcze na półkach polskich księgarń, ale wiemy, że „Havsörnens skrik”– Krzyk orła – ma się ukazać jeszcze w tym roku nakładem Wydawnictwa Czarna Owca.
Jeśli spodobał się Wam spacer po stolicy Szwecji śladami Millenium, to włączcie subskrypcję naszego kanału, żeby nie przegapić kolejnych filmów. Tymczasem zapraszamy Was też do obejrzenia innych naszych produkcji, w tym spacerów śladami powieści szpiegowskich Vincenta V. Severskiego. Możecie zobaczyć którędy po Sztokholmie przemykał Jagan i co się zdarzyło w Helsinkach, w powieści „Plac Senacki 6 PM”.