Wydawnictwo IX pokazało okładkę tegorocznej, 6. edycji rocznika polskiej prozy weird fiction „Sny umarłych”. Tym razem tematem tomu jest historia: „Rozumienie historii jest obarczone dokładnie tym samym marginesem błędu, co próba zrozumienia snu” – pisze redaktor prowadzący tomu Wojciech Gunia. Premiera w grudniu.
Pierwsza edycja rocznika ukazał się w 2018 roku. – Był to skutek pewnej potrzeby konsolidującego się wówczas środowiska twórców i odbiorców tego rodzaju dziwnej literatury. W planach była po prostu mała, środowiskowa antologia, taka wsobna zabawa grupki zapaleńców. Tymczasem okazało się, że seria nie tylko przetrwała, ale rozrosła się do postaci, która bardzo zmieniła współczesną polską literaturę grozy. I – mam nadzieję – będzie też coraz bardziej rozpoznawalna także poza środowiskiem czytelników fantastyki grozy. – mówi nam Wojciech Gunia, pisarz, prekursor gatunku weird fiction w polskiej prozie i redaktor prowadzący wszystkich odsłon „Snów umarłych”.
Świadkowie zawirowań historii
Tym razem – po raz pierwszy – autorom, chcącym wystartować w naborze do antologii narzucony został temat: historia. Do tego nawiązuje też okładka autorstwa Klaudii Kieliszczyk z Showmeshow: – Przechodzień, czytelnik, autor – każdy z nich postawiony jest przed okładką, w której zawarte są dwa światy. Stoi przed kurtyną, za którą znajduje się nieuchronne, znajduje się obraz, którego nie można zmienić. Tak, jak ustawionej scenografii nie można zmienić tuż przed spektaklem. I jak w przypadku dobrej sztuki, tak w przypadku dobrej literatury: odsłonięcie kurtyny i zajrzenie do innego świata zmienia nas, nasze postrzeganie, otwiera głowę i pozwala widzieć inaczej a może i więcej – mówi nam autorka okładkowej grafiki.
„Zawirowania cywilizacyjne, których świadkami byliśmy w ciągu ostatnich lat, zmuszają nas do refleksji nad procesami, które prowadzą bezpośrednio do występowania tych zjawisk. Wybuch nowej wojny w Europie (wojna na Ukrainie jest de facto nową wojną w Europie), kolejna wojna na Bliskim Wschodzie, kryzysy migracyjne i gospodarcze, ideologiczne ekstremizmy podnoszące coraz śmielej głowę – to wszystko domaga się pewnej formy śledztwa nad światem, zrozumienia łańcuchów zależności, które zakotwiczone są w czasach sprzed naszego zaistnienia. Taka jest bowiem mechanika procesów historycznych: nie dzieją się one nagle, zawsze wynikają ze splotów okoliczności sięgających wstecz, wstecz, wstecz” – pisze we wstępie do tomu Wojciech Gunia.
Historia jak sen
Jak zaznacza, przeszłość, w której stoją fundamenty teraźniejszości, to nader mętna woda. „Historia w jakimś sensie przypomina sen: przeszłość istnieje wyłącznie w umysłach, w interpretacjach i wspomnieniach podlegających prawom subiektywności i entropii. Rozumienie historii jest obarczone dokładnie tym samym marginesem błędu, co próba zrozumienia snu: ograniczona zawsze do znanego nam kontekstu, spętana przez nasze subiektywne – i bardzo selektywne – przetwarzanie. Struktura przeszłości zaciera się i rozsypuje jak struktura wspomnienia, podległa tym samym mechanizmom. Nic nie może jej przed tym ocalić. Ani dokumenty, ani kroniki, ani pomniki: to, co nadaje znaczenie całości, ta przebogata i niemożliwa do utrwalenia mozaika tła, zanika we mgle, rozpływa się w niej, skazując nas na wieczne snucie domysłów: co, kto, dlaczego?” – pisze Gunia.
W tomie znajdziemy tłumaczone przez Wojciecha Gunię opowiadanie żydowsko-amerykańskiej pisarki Elany Gomel. Ponadto znajdziemy tu prozę takich autorów jak Dagmara Adwentowska, Daria Banasiewicz, Aleksandra Bednarska, Filip Duval, Agnieszka Fulińska, Justyna Hankus, Katarzyna Ophelia Koćma, Dariusz Ludwinek, Marcin Mleczak, Olaf Pajączkowski, Aleksander Paradowski, Przemysław Poznański, Krzysztof Rewiuk, Agata Suchocka, Sylwia Wełna, Adam Włodarczyk i Małgorzata Żebrowska.
Sny umarłych. Polski Rocznik Weird Fiction 2023
Redaktorzy tomu: Wojciech Gunia, Krzysztof Grudnik
Dreams of the Dead. Polish Weird Fiction Yearbook 2023 has a cover story | Publisher IX has unveiled the cover of this year’s 6th edition of the annual Polish weird fiction prose volume „Sny umarłych” (Dreams of the Dead). This time, the theme of the volume is history: 'Understanding history is fraught with exactly the same margin of error as trying to understand a dream,’ writes the volume’s lead editor Wojciech Gunia. Premiere in December.