„Po jej odejściu” to wciągający psychologiczny thriller, ale też opowieść o próbie przeciwstawienia się przemocy, skrywającej się za blichtrem świata szołbiznesu. O powieści Alex Dahl pisze Przemysław Poznański.
Przemoc, którą tu obserwujemy, obecna jest w zasadzie na każdym kroku. Nie tylko w branży modowej, którą Dahl obiera sobie za temat najważniejszy, ale też choćby w szkole, do której uczęszcza autystyczny Adrian Carlsen, szykanowany przez rówieśników za swą odmienność, czy nawet ― w jakimś sensie ― w dzienniku, gdzie pracuje Selma Eriksen, wzięta dziennikarka śledcza, której przyjdzie mierzyć się z trudnymi do zaakceptowania decyzjami właściciela zatrudniającego ją medium.
Przemoc stosowana przez tych, którzy „rządzą”, którzy rozdają karty, których jedna decyzja, kaprys może oznaczać początek lub koniec czyjejś kariery, staje się w powieści motorem zdarzeń – przyczyną wielkich tragedii i traum, ale i powodem, dla którego warto się zbuntować, spróbować zburzyć przekonanie, że „tak musi być”, że takie są koszty wielkiej światowej kariery, obecności na mediolańskich wybiegach i zdjęć na okładkach ekskluzywnych magazynów.
Liv, Selma, Anastazja
Zaczyna się jak w szpiegowskim thrillerze. Liv Carlsen, matka Adriana, otrzymuje pewnego dnia zaszyfrowaną informację, która sprawia, że kobieta w jednej chwili musi podjąć szereg istotnych decyzji zmieniających życie jej i jej syna. Decyzji, których przyczyna leży w doskonale przez nią skrywanej przeszłości. Usuwanie danych, kasowanie dysków i paniczna ucieczka – wszystko to składa się w ciąg scen, wzbudzających w nas niepokój, ale i wciągających w opowieść, która od tej chwili nie zwolni tempa, przenosząc nas w świat rządzący się tylko jednym prawem: prawem silniejszego.
O tym świecie – poza Adrianem – opowiedzą nam trzy narratorki: wspomniane Liv i Selma oraz Anastazja ― Rosjanka, dziewczyna o zjawiskowej urodzie, która z dnia na dzień trafi do świata, z istnienia którego wcześniej nie zdawała sobie sprawy. Świata ekskluzywnych przyjęć, wielkich domów mody, podróży prywatnymi jetami, świata modelingu i sławy, ale też świata, który poza jasną stroną ma i tę ciemną: prostytucję, narkotyki i przemoc. Świata, w którym „nie” kobiety nic nie znaczy, jeśli sprzeczne jest z wolą mężczyzny.
„Chcę ich dopaść”
Tę stronę świata modelingu wnikliwie opisuje Selma, dziennikarka z Oslo. Ponieważ jednak nie wszystkim się podoba jej praca i publikacja artykułu zostaje w ostatniej chwili wstrzymana, kobieta postanawia zająć się innym tematem: nagłym, niezapowiedzianym zniknięciem mieszkającej w Sandefjord samotnej matki i jej syna – Liv i Adriana. Podjęcie przez nią tego tematu, przez wielu innych bagatelizowanego, sprawi, że dziennikarka trafi na ślad afery sięgającej daleko poza Norwegię. Tyleż interesującej, co niebezpiecznej.
Przeczytaj także:
Dość powiedzieć, że „Po jej odejściu” to powieść, w której nie zabraknie strzelanin i pościgów, w której przemoc przybierze najróżniejsze oblicza: psychicznego znęcania się, szantażu, tortur, gwałtów, a nawet zabójstw. Szybko okaże się więc, że dla Selmy, traktującej dziennikarstwo jako misję, sprawa stanie się nie tylko njusem na pierwszą stronę, ale też – a może przede wszystkim – sposobem na walkę o prawa skrzywdzonych kobiet. „Dawanie do zrozumienia to za mało (…). Ja chcę ich dopaść” – powie w pewnym momencie dziennikarska, zdradzając tym samym swoje zawodowe credo.
Koszty blichtru
Bo powieść Alex Dahl jest opowieścią o straceńczej wręcz próbie przeciwstawienia się – parafrazując tytuł powieści Stiega Larssona – „mężczyznom, którzy nienawidzą kobiet”, a więc przeciwstawienia się usankcjonowanemu zdawałoby się modelowi działania świata szołbiznesu, w którym pieniądze i władza oznaczają prawo do dysponowania wolnością, a nawet życiem tych, którzy ― a przede wszystkim które ― w jakiś sposób zależą od tej władzy. Choćby (lecz nie przede wszystkim) z własnej woli, w imię zakosztowania spacerów po czerwonym dywanie w blasku fleszy.
„Pamiętaj, że nie jesteś jego własnością. Należysz wyłącznie do siebie” – usłyszy w pewnym momencie jedna z bohaterek. To stwierdzenie stanie się dla niej początkiem przełomu, bodźcem do znalezienia w sobie odwagi, by stawić czoła nie tylko oprawcy, ale i być może własnym mrzonkom. Będzie to też stwierdzenie kluczowe dla samej powieści. Alex Dahl używa bowiem nośnego gatunku thrillera do opowiedzenia o naszym świecie, w którym – szczególnie po #metoo – coraz rzadziej chcemy akceptować zachowania podszyte mizoginią i pogardą wobec kobiet.
Alex Dahl, Po jej odejściu (After She’d Gone)
Przekład: Klaudia Wyrwińska
Wydawnictwo Filia, 28 czerwca 2023
ISBN: 9788382807684
’After She’s Gone’ is an engrossing psychological thriller, but also a story about trying to stand up to the violence hiding behind the glitter of the world of glossy business. Przemysław Poznanski writes about Alex Dahl’s novel.