Pogrążone w chaosie własnych myśli, w niepewności jutra, potrzebujemy balansu. Potrzebujemy kogoś, kto nas zapewni, że mimo trudności jesteśmy w stanie złapać oddech i równowagę. Izabela Szolc, Marika Krajniewska oraz Justyna Bargielska właśnie to uczyniły, oddając w nasze ręce „Siostry. Eseje” – pisze Małgorzata Żebrowska.
Żyjemy w dwubiegunowym świecie. Z jednej strony, ideologia „możesz wszystko” i fałszywa, lukrowana rzeczywistość, w której nie ma miejsca na ból wywołują w nas kompleksy i poczucie, że nie jesteśmy wystarczające. Z drugiej, sytuacja społeczno-polityczna, pandemia, która zostawiła w nas trwały ślad i tocząca się wojna wpychają nas w przygnębienie, często depresję i inne kryzysy psychiczne.
„Siostry. Eseje” to rzy pisarki, trzy perspektywy, ale jedna wspólna myśl: życie głaszcze nas szorstką ręką, rzuca kłody pod nogi, czyni z nas samych swoich największych wrogów – lecz wciąż jest cudem. Jak pisze Izabela Szolc, cytując Richarda Dawkinsa: „Umrzemy i to czyni z nas szczęśliwców. Większość ludzi nigdy nie umrze, ponieważ nigdy się nie narodzi”. Ta myśl może stanowić motto dla całego zbioru mądrych przemyśleń doświadczonych kobiet.
Mrok i nadzieja
W pierwszej części książki, „Szmerglu” autorstwa wspomnianej Szolc, przyglądamy się odcieniom, pułapkom i zmorom śmiertelnej choroby, jaką jest depresja. Statystyki są zatrważające: depresja jest chorobą cywilizacyjną, która dotyczy jakichś 350 milionów ludzi na świecie, w tym około 10 procent Polaków. Z tego grona około 15 proc. odbierze sobie życie.
Izabela Szolc podchodzi do tematu trzeźwo i konkretnie. Nie udziela naiwnych rad, nie daje prostych recept. Opowiada o swoich sesjach terapeutycznych, o znajomych, którzy udzielali nieskutecznych porad, o terapeutkach-hochsztaplerkach. Pamiętając o mroku, jaki przeżyła i jaki do pewnego stopnia wciąż jest jej udziałem, daje nadzieję na to, że z depresją można mieć dobre, wartościowe i spełnione życie. „Szmergiel” imponuje autentycznością i odwagą, unikaniem iluzji i łatwych pocieszeń. Jest to część książki, którą podsunęłabym każdej osobie chorującej na depresję oraz jej bliskim.
Pojazd jadący we właściwym kierunku
Marika Krajniewska w swoim zbiorze przemyśleń zatytułowanym „Siostry” przywołuje emocje i uczucia, które towarzyszą jej przez całe życie. Poczucie bliskości Śmierci, Tęsknoty, towarzyszący bez przerwy Wstyd mogą wydawać się zbyt trudne do udźwignięcia, dlatego tak często ich unikamy. Im bardziej od nich uciekamy, tym mocniejszy staje się ich uścisk, prowadzący w konsekwencji do załamania. A co, jeśli uczynimy z nich towarzyszki? Zaprosimy do wspólnego stołu, porozmawiamy i damy prawo istnieć?
Krajniewska pokazuje w sugestywnych scenach powody i konsekwencje odczuwania negatywnych emocji, przygląda się swojej życiowej historii, nie unikając tematów tabu. W tej części książki widać, jaki ogrom pracy autorka włożyła w to, by odnaleźć siebie, by przed sobą nie uciekać. „Miałam wrażenie, że jedna ja ucieka, a druga, w popłochu, goni. Berek w moim wykonaniu zaprowadził mnie nieraz na manowce, choć i tu – uważajcie na moje słowa – manowce były potrzebnymi przystankami, na których miałam okazję przesiąść się w pojazd jadący we właściwym kierunku”.
Ten komentarz autorki uważam za wyjątkowo cenny, szczególnie w dzisiejszym, zorientowanym na cel, świecie. Życiowe manowce są powszechnym zjawiskiem, o którym rzadko się mówi. Może gdyby więcej kobiet przyznawało się do błądzenia i gubienia ścieżek, z większą odwagą eksplorowałybyśmy świat i poszerzały zakres swoich możliwości?
Opowieść Krajniewskiej warto przeczytać wiele razy, na różnych etapach życia. Mam wrażenie, że może wybrzmieć inaczej w zależności od życiowego momentu, w którym aktualnie znajduje się czytelniczka.
Nic nie jest dane na zawsze
Na końcu przygody z „Siostrami” czeka nas najbardziej literacki esej Justyny Bargielskiej, „Foliówka na wietrze”. Jej wyznania sprawiały, że miałam gęsią skórkę. Dojmujące świadectwo kryzysu małżeńskiego i macierzyńskiego, kryzysu psychicznego i poczucia porażki zostało przekazane w dojmujący sposób. Bargielska uświadamia nam, że nic nie jest dane na zawsze, a strata towarzyszy nam od momentu narodzin. Zaimponowała mi szczerością wobec samej siebie i czytelniczki. Podobnie jak u Szolc, nie ma tu miejsca na iluzję. Szczerość Bargielskiej bywa brutalna, ale również pobudzająca. Świadomość, że wszystko stracimy, wciąż czai się gdzieś z tyłu głowy, choć tak intensywnie unikamy myślenia o tym. Wyciągnięcie na światło dzienne tej oczywistości pozwala nam się z nią pogodzić.
„Nie mam zielonego pojęcia, co przyjdzie mi stracić do końca dnia, miesiąca, roku. Z drugiej strony wiem, że niespodzianką może być tylko harmonogram tracenia: zagadką jest, kiedy coś mi drogiego odejdzie, a nie czy odejdzie. Odejdzie, wiadomo, wszystko, ze mną na końcu – choć oczywiście nie będzie to koniec niczego” — pisze Justyna Bargielska. Jest to doskonałe podsumowanie całego zbioru esejów.
„Byłam w okolicach czterdziestki, kiedy z całą mocą uświadomiłam sobie, że ludzie kompletnie nie radzą sobie z życiem”— Izabela Szolc pisze otwarcie to, o czym wielu z nas jedynie myśli. W tej nieporadności nie jesteśmy same. Do towarzystwa mamy mądre, dojrzałe kobiety, które nie unikają tematów tabu, nie bronią się przed wywoływaniem dyskomfortu w odbiorczyniach. Prezentują życie w całej jego pełni i dają nadzieję, że w największej ciemności tli się nadzieja. A to już niebywale dużo.
Justyna Bargielska, Marika Krajniewska, Izabela Szolc, Siostry. Eseje
Wydawnictwo Papierowy Motyl, 10 listopada 2022
ISBN: 9788365816955
___________________
Plunged into the chaos of our own thoughts, into the uncertainty of tomorrow, we need balance. We need someone to reassure us that, despite the difficulties, we are able to catch our breath and balance. Izabela Szolc, Marika Krajniewska and Justyna Bargielska have done just that, putting into our hands 'Sisters. Essays” – writes Małgorzata Żebrowska.