Cezary Łazarewicz z Nike 2017 | Nagrodę po raz pierwszy zdobyła książka reportażowa

– Jestem wzruszony, bo bałem się, że nikt tej książki nie będzie chciał czytać, że nikt jej nie zauważy – przyznawał Cezary Łazarewicz, laureat Nagrody Literackiej Nike za rok 2016 za reportaż „Żeby nie było śladów”, opisującego historię śmierci Grzegorza Przemyka. Nagroda czytelników „Gazety Wyborczej” powędrowała w ręce Stanisława Łubieńskiego za tom eseistyczny „Dwanaście srok za ogon”.

Do 21. finału Nike dotarły dwie powieści, dwa tomy poezji, dwa tomy eseistyczne i jeden reportaż. I to właśnie ten gatunek – po raz pierwszy w historii nagrody – zyskał największe uznanie jurorów. Jak zaznaczał w laudacji przewodniczący jury Tomasz Fijałkowski, „Żeby nie było śladów” to lektura wybitna literacko, ale też „niełatwe doświadczenie”, poraża w niej bowiem obraz ogromnej machiny państwa. I choć książka opisuje historię sprzed trzech dekad, to opisane tu mechanizmy mogą się zawsze powtórzyć.

– To miała być książka o tym jak kłamstwo zwycięża, o tym, że kłamstwo można przedstawiać jako prawdę. Książka o czasach, które nigdy się nie zdarzą. I nagle, kiedy już ją napisałem, zauważyłem, że te mechanizmy władzy są wieczne – podkreślał Cezary Łazarewicz.

Otrzymał on nagrodę główną – 100 tys. zł, statuetkę, ale przede wszystkim miejsce wśród takich wcześniejszych finalistów jak Wiesław Myśliwski, Czesław Miłosz, Stanisław Barańczak, Jerzy Pilch, Wojciech Kuczok, Andrzej Stasiuk, Dorota Masłowska, Olga Tokarczuk, Joanna Bator czy zeszłoroczna finalistka Bronka Nowicka.

– Ten rok to był dla mnie dobry i fascynujący czas, w którym musiałam oswoić nowe dla mnie środowisko literackie i oswoić to środowisko ze mną – mówiła Nowicka. – To był tez czas spotkań z czytelnikami, którym dziękuję za za empatie, za wnikliwą lekturę i rzetelną krytykę. I za… masę kamieni, otoczaków, które mi przynieśli – dodawała autorka książki poetyckiej „Nakarmić kamień”.

Stanisław Łubieński, laureat nagrody czytelników „Wyborczej” dziękował rodzicom, wydawcom i… obrońcom Puszczy Białowieskiej. Jego książka, „Dwanaście srok za ogon” (Czarne), otwiera przed czytelnikiem przebogaty świat dźwięków, barw, znaczeń. Autor udowadnia w niej, że warto czasem zadrzeć głowę i zachwycić się jerzykiem śmigającym miedzy blokami, przystanąć w parku i posłuchać kosa albo zamyślić się nad obrazem czy wierszem, w którym ptak gra rolę symbolu.

Nominowani do nagrody odebrali Złote Pióra i dyplomy.

Radka Franczak nominowana za powieść „Serce” (Marginesy), opowiadająca o dziewczynie, wyruszającej na Zachód autostopem, by znaleźć się w Szwajcarii, w domu dwóch zagadkowych Brytyjek.

Monika Sznajderman nominowana za esej „Fałszerze pieprzu” (Czarne). Jak czytamy we wstępie: „Wbrew tytułowi, to nie jest książka historyczna. To książka o pamięci. A właściwie o dwóch pamięciach, które się w żadnym miejscu nie spotykają. I o losach, które od stuleci toczyły się równolegle, nigdy razem. Losach moich dwóch rodzin – polskiej i żydowskiej”.

Genowefa Jakubowska-Fijałkowska nominowana za tom poezji „Paraliż przysenny” (Instytut Mikołowski).

Jacek Podsiadło nominowany za tom poezji „Włos Bregueta” (WBPiCAK). Dyplom odebrał Paweł Próchniak.

Krzysztof Środa nominowany za powieść „Las nie uprzedza” (Czarne), opowiadającą z jednej strony o Czeczeni, kraju przeoranym okrutną wojną, z drugiej – o Maroku, raju dla turystów z Europy. „Te dwie krainy stają się częścią jednej opowieści o naturze świata, o przenikaniu się brutalności i delikatności, strachu i odurzenia”, czytamy na stronie wydawcy.