„Pamiętnik Karła” to druga odsłona przygód tercetu złożonego z detektywek-amatorek – przyrodnich sióstr Tycjany i Angeliny Raj oraz ich wścibskiej niczym Panna Marple ciotki Józefiny, który z powodzeniem rozwikłuje zagadki kryminalne, przy okazji plącząc wszystko co tylko jest do zapętlenia – o książce Joanny Jodełki pisze Jakub Hinc
Joanna Jodełka to uznana autorka powieści kryminalnych. Jej debiutancka powieść „Polichromia” otrzymała prestiżową Nagrodę Wielkiego Kalibru w 2010 roku. W późniejszych powieściach autorka odmalowywała mroczny świat zbrodni w najciemniejszych barwach. We wczesnych jej powieściach uwagę zwracał sposób narracji, ujawniający się w finezji użytego języka opartego na specyficznej frazie, najwyraźniej widocznej w psychologizujących „Kryminalistce” i „Wariatce”, dwóch późniejszych powieściach Jodełki.
Po okresie flirtu z mroczną i gęstą psychologizującą powieścią kryminalną autorka postanowiła wrócić do pierwotnego pomysłu, widocznego już w pierwszej książce z tej serii, w którym przedstawiony świat zbrodni przefiltrowany zostaje przez jej doświadczenie zawodowe, doświadczenia historyka sztuki, którym Jodełka jest z wykształcenia.
W tym cyklu, w którym w głównej roli obsadziła siostry Raj i ich wścibską ciotkę Józefinę, Jodełka już wprost nawiązuje dialog ze sztuką, czyniąc ją de facto współbohaterem intrygi kryminalnej. Opowiadane historie nie ciągną jednak za sobą aż tak ciężkiego bagażu prozy gatunkowej z jakim zazwyczaj mamy do czynienia w przypadku powieści kryminalnych, także w przypadku „Polichromii”. Autorka postanowiła bowiem opowiedzieć o zbrodni w nieco lżejszej konwencji, zbliżając się sposobem snucia opowieści raczej ku komedii kryminalnej, głównie jednak poprzez humor sytuacyjny i węzeł gordyjski indywidualnych historii bohaterów niż chociażby poprzez slapstick.
Przeczytaj także:
Akcję kolejnej książki pokazującej dalsze przygody trzech pań Raj znów autorka umieściła na Sołaczu w eleganckiej dzielnicy Poznania, tuż przy tafli stawu, który tym razem zagra ważną rolę w tej opowieści. W niejasnych, tragicznych okolicznościach umiera właścicielka znakomicie prosperującej firmy kosmetycznej, a na miejscu zdarzenia, trochę jak Poirot u Agathy Christie, znajduje się młodsza z przyrodnich sióstr, Angelina, która z tego powodu trafia do aresztu. Starsza z sióstr, Tycjana, wzywa na pomoc znanego już z poprzedniej książki zawieszonego w czynnościach policjanta Jarotę, w którym zresztą obie siostry się podkochują.
Jednak tym co decyduje o wyjątkowej jakości powieści wychodzących w tej serii spod pióra Jodełki, jest prócz humoru, wspomniany już zwrot ku jej doświadczeniu zawodowemu. Autorka bowiem w akcję swoich powieści z powodzeniem wplata wątki związane z kulturą. W „Córce nieboszczyka” postanowiła wyciągnąć na światło dzienne tajemnice wielkopolskich masonów, teraz sięgnęła po autentyczną postać, Józefa Boruwłaskiego, mierzącego niewiele, bo prawie metr bywalca dworów królewskich w niemal całej Europie. Boruwłaski był też autorem wydanych drukiem pod koniec XVIII wieku pamiętników i to do nich właśnie oraz do jednego z portretów przedstawiających tego dżentelmena niewysokiego wzrostu nawiązała Jodełka w swojej książce, wdzięcznie wplatając historię owego karła-celebryty w główny nurt opowieści.
Przeczytaj także:
A zrobiła to miedzy innymi tworząc autonomicznego bohatera powieści ze współcześnie żyjącej osoby niskiego wzrostu, którą spotkanie z paniami Raj wyrwie z pawilonu skrytego wśród słoneczników w podwórzu jednej z sołackich ekskluzywnych willi. Spotkanie z nim stanie się zaczątkiem istotnej dla powieści intrygi.
Czyniąc to autorka przy okazji zagrała kodem kulturowym, sięgając nie tylko do klasyki gatunku, ale i do archetypicznej, pojawiającej się już w datowanej na IX w. n.e. Eddzie Poetyckiej, postaci zwanej tam dvergr lub właśnie karłem, a dzięki tłumaczeniom Marii Skibniewskiej dzieł J.R.R. Tolkiena – krasnoludem lub hobbitem.
W przesyconą okrutną zbrodnią powieść kryminalną, pełną brutalnych morderstw, pobić, oszustw i kradzieży, Jodełka swoją prozą wprowadza powiew świeżości i pokazuje, że nawet wówczas, gdy tłem zdarzeń świata przedstawionego w literaturze jest zabójstwo, można taką historię opowiedzieć w lżejszy sposób, bez hektolitrów lejącej się krwi, rozwleczonych wnętrzności i ukrytych zwłok. A gdy któryś z jej bohaterów wspomni o tym, że ktoś w szafie ukrywa trupa, wcale nie musi to być przenośnią, choć tym razem w żadnej szafie nieboszczyka nie znajdziemy.
Joanna Jodełka, Pamiętnik Karła
Dom Wydawniczy REBIS, Poznań, 13 lipca 2021
ISBN: 9788381883115
Obejrzyj wywiad z autorką: