Znani są już laureaci 16. edycji Nagrody Literackiej Gdynia. Zwycięzców poznaliśmy podczas gali, która odbyła się w gdyńskim Muzeum Emigracji.
Nagrody tradycyjnie przyznano w czterech kategoriach: esej, poezja, proza i przekład.
W kategorii esej zwyciężyła Joanna Krakowska za książkę „Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi” (Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)
– Jeśli czasem, na przykład tym właśnie czasem, zdawać nam się będzie, że sprawy wolności nie stoją najlepiej, będziemy raz po raz wracać do tej olśniewającej książki i czerpać z niej nadzieję. W tych mrocznych czasach odczuwamy szczególną wdzięczność, że ktoś napisał dla nas właśnie coś takiego – uzasadniał w laudacji Adam Lipszyc.
Sama nagrodzona przekonywała, że to wyróżnienie przede wszystkim dla jej bohaterek i bohaterów.
– Dla lesbijskich poetek, queerowych artystów, gejowskich performerów, aktywistów LGBT, aktywistek ruchu ACT UP, walczącego o chorych na AIDS. Dla ludzi, którzy wiedzieli jak stawić opór homofobicznej władzy – mówiła autorka.
Poza nią nominowani byli: Jakub Kornhauser, Premie górskie najwyższej kategorii (Wydawnictwo Książkowe Klimaty), Rafał Księżyk, Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993 (Wydawnictwo Czarne), Piotr Paziński, Atrapy stworzenia (Wydawnictwo Austeria) i Jakub Skurtys, Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku (Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza)
W kategorii poezja literacką kostkę otrzymała Natalia Malek za „Karapaks” (Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu).
– W tym roku nagradzamy poezje, która lubi niewyeksploatowane nazwy, wiersze-obiekty ułożone z fragmentów rzeczywistości przefiltrowanych przez język – uzasadniała wybór Dorota Kozicka.
Natalia Malek podkreślała, że poezja nie miga się od odpowiedzialności i prosiła obecnych na Sali polityków, by dramatyczna sytuacja migrantów na granicy polsko-białoruskiej w Usarzu Górnym została jak najszybciej rozwiązana.
Poza nią nominowani byli Cezary Domarus, Trax (Wydawnictwo J), Ewa Jarocka, Cienie piszczących psów (Wydawnictwo Kwadratura), Radosław Jurczak, Zakłady holenderskie (Biuro Literackie), Justyna Kulikowska, Tab_s (Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu).
W kategorii proza nagrodę Gdynia 2021 otrzymał Waldemar Bawołek za „Pomarli” (Wydawnictwo Czarne).
– Tryumfuje opowieść, w której życie rozbłyskuje najjaśniej, a to dzięki słowom pokonującym mroki egzystencji, a w końcu nawet śmierci. Pasja życia i pasja opowiadania są tu nierozdzielne i dziwimy się jak można napisać tak bardzo witalny, upojny nekrolog – mówił w laudacji Zbigniew Kruszyński. – Nagradzamy prozę, w której wszystkie słowa znają swoje miejsce, a każde zdanie może stać się rozbłyskiem, olśnieniem.
Nagrodzony pisarz wspominał swoją zmarłą mamę: – Moja mama, odkąd pamiętam, zawsze czytała. W pewnym momencie dałem jej do przeczytania „Panią Dalloway”. Po dwóch dniach oddała mi tę książkę i powiedziała: Waldziu, tego się nie da czytać, ona pisze tak jak ty.
Poza nim nominowali byli: Dominika Horodecka, Wdech i wydech (Wydawnictwo Warstwy), Agnieszka Jelonek, Koniec świata, umyj okna (Wydawnictwo Cyranka), Elżbieta Łapczyńska, Bestiariusz nowohucki (Biuro Literackie), Andrzej Muszyński, Bez. Ballada o Joannie i Władku z jurajskiej doliny (Wydawnictwo Literackie).
W kategorii przekład nagrodzono Magdę Heydel za „Opowiadania”, autor oryginału: Katherine Mansfield (Wydawnictwo Officyna).
– Przejmująca, oszczędna i zarazem nieskończenie wymowna proza Katherine Mansfield znalazła w osobie Magdy Heydel tłumaczkę, która potrafiła uczynić z niej źródło takiego literackiego doświadczenia, kiedy po ludzku zachwycamy się opowieścią, tylko czasem po jurorsku zastanawiając się jak to zostało zrobione – uzasadniał Tomasz Swoboda.
Tłumaczka w podziękowaniach również nawiązała do obecnego kryzysu migracyjnego. – Przekład to jest sztuka przekraczania granic i sztuka redefinicji granic. To co się dzieje na wschodniej granicy Polski to jest przekraczanie granic przyzwoitości i tych wartości, które dla mnie są istotą i pięknem przekładu.
Poza nią nominowali byli Zbigniew Machej, Pojęcia podstawowe, autor oryginału: Petr Král (Państwowy Instytut Wydawniczy), Agnieszka Rembiałkowska, Maranta, autor oryginału: Birutė Jonuškaitė (Wydawnictwo Pogranicze), Michał Tabaczyński, Anatomia melancholii, autor oryginału: Robert Burton (Korporacja Ha!art), Kinga Siewior, Jakub Kornhauser, Świnia jest najlepszym pływakiem, autor oryginału: Miroljub Todorović (Biuro Literackie).